Boekrecensie BRUUT
Voor het bulletin KNOB schreef Wijnand Galema een boekrecensie over BRUUT - atlas van het Brutalisme in Nederland. In mei 2023 verscheen dit eerste overzicht over brutalistische architectuur in ons land. Het boek heeft het formaat en gewicht van een stoeptegel, passend bij het vele beton van de gebouwen die erin worden beschreven. BRUUT vormt een stevig fundament voor de herwaardering van deze nog vaak verguisde architectuur. De recensie maakt deel uit van het themanummer over Post '65 dat een reeks boeiende artikelen over dit onderwerp biedt. Download de recensie hier.
Amstelodamum
Voor het tijdschrift Amstelodamum schreef Wijnand Galema een artikel op basis van het onderzoek naar gebouw De Klokkenhof dat hij eerder uitvoerde. In het artikel "een eigen domein voor de werkende vrouw" wordt ingegaan op de moeilijkheden die zelfstandige, werkende vrouwen ondervonden om een geschikte en eigen woonruimte te vinden. De Klokkenhof aan het Surinameplein in Amsterdam probeerde hier verandering in te brengen door compacte studio's aan te bieden voor deze specifieke doelgroep.
Post '65 Rotterdam in NRC
Op zaterdag 26 november 2022 verscheen in de Rotterdam-bijlage van NRC een artikel over de betekenis van het erfgoed van Post '65 in Rotterdam. Aanleiding was het Roterodamum Café over dit onderwerp waar ik mocht spreken. De architectuur en stedenbouw van na de wederopbouw vormt een indrukwekkende tijdlaag in de stad, maar is ook onderhevig aan verwaarlozing en sloop. Dank NRC voor de aandacht, het mooie verhaal en prachtige foto's. Lees het artikel.
Drentse dorpshuizen
In 2020 deed Wijnand Galema samen met Amanda Terpstra onderzoek naar de cultuurhistorische waarden van Drentse dorpshuizen. De Provincie Drenthe besloot een pilot uit te voeren waarin Daad Architecten in samenwerking met Archipunt en Wijnand Galema praktische handreikingen en inspirerende toekomstbeelden uitwerkte voor de verduurzaming van dorpshuizen. Het resultaat werd in juli 2022 gepresenteerd in het dorpshuis van Witteveen. Kijk op vimeo.nl
Restart Ukraine X Rotterdam
Terwijl Oekraïners vechten voor hun vrijheid, denken ze ook na over wederopbouwplannen voor hun land. Hierin worden ze ondersteund door internationale organisaties, overheden en architectenbureaus. Het netwerk van Oekraïense architecten in Nederland organiseert bijeenkomsten om ideeën, inspiratie en denkkracht samen te brengen. De eerste sessie ging in op de vraag wat Oekraïne kan leren van wederopbouwstad Rotterdam. Wijnand Galema lichtte hoe Rotterdamse architecten destijds over de toekomst van de stad nadachten. Kijk terug op youtube.
Van verheffen naar ontmoeten
Het artikel Van verheffen naar ontmoeten, architectuur van Drentse dorpshuizen' in Erfgoed Magazine is een samenvatting van het onderzoek dat Wijnand Galema en Amanda Terpstra deden naar de cultuurhistorische waarden van dorpshuizen in Drenthe. Een groot deel daarvan werd ontworpen in de jaren zeventig en met 'ontmoeten' als centraal thema. Hiermee zijn deze dorpshuizen ook relevant erfgoed uit de Post '65-periode.
Interview Gers
Het nieuwste nummer van het Rotterdamse magazine GERS is geheel gewijd aan het bombardement van 14 mei 1940, nu tachtig jaar geleden. Wijnand Galema vertelt in deze speciale editie over het erfgoed van de wederopbouw en de daaropvolgende decennia, maar trekt ook een parallel met de Coronatijd waarin de binnenstad van Rotterdam zich momenteel bevindt. Klik hier voor het artikel.
Breuer en Nederland
Honderd jaar geleden werd het beroemde Bauhaus opgericht. In museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is t/m 26 mei 2019 een tentoonstelling te zien over de relatie Bauhaus <> Nederland. Voor de gelijknamige publicatie schreef Wijnand Galema een essay over de Nederlandse gebouwen van Marcel Breuer, voormalig master aan het Bauhaus. Breuers alma mater vormde een springplank naar architectuur, maar ook een stilistisch label dat hij niet kwijtraakte.
Publicatie Licht Verdicht
Op donderdag 11 mei 2017 vond de boekpresentatie plaats van Licht Verdicht, een ontwerpstudie van de BNA naar grensverleggende oplossingen voor het verdichten van de bestaande stad. In de gelijknamige publicatie zijn de resultaten samengebracht. Wijnand Galema deed in twee teams mee (KCAP en DiederenDirrix) en leverde cultuurhistorische input over de betreffende locaties. Meer info....
Atlas Rotterdamse Woningbouw
De Atlas van de Rotterdamse Woningbouw - een iniatief van Rotterdam Woont - documenteert de vernieuwende en experimentele woningbouw van 1840 tot nu. De atlas biedt een representatief overzicht van circa 200 woningen van diverse typen uit verschillende perioden. Wijnand Galema geeft in zijn bijdrage een beeld van de volkshuisvesting in de wederopbouwperiode. Meer informatie
Verankerd vakmanschap
Op 19 juni 2016 verscheen het boek Verankerd vakmanschap, ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst, de enige architectuuropleiding in de Maasstad. Wijnand Galema is mede-samensteller en eindredacteur van het boek. In zijn bijdrage 'Stempel op de stad' beschrijft hij enkele werken van alumni in Rotterdam die in de afgelopen vijftig jaar zijn gebouwd. Meer informatie
The medium is the message
Begin juni verscheen de publicatie De Amerikaanse Ambassade in Den Haag die ingaat op de politieke, diplomatieke en culturele betekenis van de ambassade op de Amerikaans-Nederlandse betrekkingen. In zijn bijdrage 'The medium is the Message' beschrijft Wijnand Galema de diplomatieke boodschap achter het modernistische ontwerp van architect Marcel Breuer, gebaseerd op zijn eerdere onderzoek naar het gebouw. Meer informatie.
De Stoep - ontmoetingen tussen huis en straat
Voor de publicatie De Stoep - ontmoetingen tussen huis en straat schreef Wijnand Galema een essay over de ontwikkeling en het ontwerp van de Hollandse stoep. De publicatie is het resultaat van een onderzoeksproject naar de ruimtelijke en sociale betekenis van de stoep als overgangsgebied tussen huis en straat en ontmoetingsplek tussen bewoners. Meer informatie
Ontwerpen aan het spoor
Ontwerpen aan het spoor gaat in op vijftig jaar ontwerpen van spoorlijnen, stations, treinen, communicatie en beeldende kunst, als onderdeel van integraal vormgevingsbeleid op en rond het spoor. Wijnand Galema werkte samen met Crimson Architectural Historians aan dit rijk geïllustreerde boek, dat ter gelegenheid van 175 jaar spoor in Nederland is verschenen. Informatie en bestellen via www.nai010.nl.
Tunnelzicht 75 jaar
Op 15 juni 2014 verscheen de publicatie Tunnelzicht 75 jaar, over het woongebouw op de hoek van 's-Gravendijkwal en Rochussenstraat. Het appartementencomplex is een markante architectonische verschijning, maar heeft ook een roemruchte bewonersgeschiedenis. Oud-bewoner Wijnand Galema werkte samen met enthousiaste bewoners om de boeiende verhalen en historische beelden in dit boek vast te leggen.
Gids Wederopbouw Den Haag
Op dinsdag 26 november 2013 werd in de Maranathakerk in Den Haag de Architectuugids Wederopbouw Den Haag gepresenteerd. Hierin worden 100 gebouwen belicht die samen een representatieve doorsnede van de naoorlogse architectuur van Den Haag vormen. Naast hun context wordt in deze gids ook gewezen op kenmerkende naoorlogse details, materiaalgebruik en monumentale kunst.
Van wand naar land
Op 27 september 2012 verscheen het essay Van Wand naar Land in een publicatie over tien jaar beeldende kunst in de openbare ruimte, een uitgave van CBK Drenthe. Aan de hand van Drentse voorbeelden wordt de ontwikkeling van kunstopdrachten in de afgelopen zestig jaar beschreven. Op 27 september 2012 vond ook een studiemiddag plaats in Assen over betekenis en toekomst van kunst in de openbare ruimte, zie cbkdrenthe.nl
Stad maken volgens IABR
Tot en met 12 augustus 2012 vindt de vijfde editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam plaats. Het thema is Making City waarbij professionals en publiek worden opgeroepen om nieuwe vormen van bestuur, planning en ontwerp te bedenken. Voor het tijdschrift Items belicht Wijnand Galema een aantal onderdelen van de biênnale zoals de Test Site waar het nieuwe stad maken in de praktijk wordt gebracht.
Ruimte voor Kunst
In 2011 bestaat de zogenaamde percentageregeling zestig jaar. Atelier Rijksbouwmeester blikt terug op zes decennia kunstopdrachten. Wijnand Galema deed onderzoek naar achtergronden van de regeling, de rol van de overheid als opdrachtgever en de samenwerking tussen architecten en kunstenaars. De resultaten zijn samengebracht in het essay 'Ruimte voor Kunst' dat op 23 november 2011 is verschenen in de publicatie 'in Opdracht'. Lees meer.
Trots op Spangen
Voor het zomernummer van de Rotterdamse ArchitectuurAgenda schreef Wijnand Galema een kort verhaal over de restauratie van het Justus van Effencomplex. Met de transformatie van dit wereldberoemde schoolvoorbeeld van sociale woningbouw is een mijlpaal bereikt in de jarenlange revitalisering van Spangen. Hierin hebben ook nieuwe woningbouwexperimenten een plaats gekregen. Download de pdf.
Communiceren met water
Plankritiek voor tijdschrift Blauwe Kamer over Waterblad De Wendel, een nieuw retentiegebied tussen Almelo en Wierden. Ontwerpers Jeroen van Westen en Henk Volkers maakten een kunstmatig landschap van bollen en schalen die door fluctuaties van het waterpeil onderlopen of droogvallen. De dynamiek van de waterhuishouding wordt hiermee op een overtuigende manier zichtbaar gemaakt. (foto: Waterschap Regge en Dinkel)
Maakbaar Landschap
'Maakbaar Landschap - Nederlandse landschapsarchitectuur 1945-1970' gaat over de rol van de landschapsarchitect bij de opbouw, transformatie en inrichting van het Nederlandse landschap van na de oorlog. Zes ruimtelijke opgaves belichten het ontstaan, ontwerp en achtergrond van een van de meest maakbare landschappen ter wereld. De bijdrage 'Stromen door het landschap' van Wijnand Galema gaat in op het verkeer en de inpassing van infrastructuur.
Geplande versus geleefde stad
Voor het magazine van Architectuur Lokaal werd een kort artikel geschreven over de opening van het International New Town Institute in Almere. Het INTI onderzoekt verleden, heden en toekomst van nieuw planmatige steden. Deze steden zijn interessant als resultaat van het streven een ideale stad te maken (de geplande stad). Deze staat vaak in contrast met de manier waarop bewoners zich hun nieuwe stad eigen maken (de geleefde stad). Op de foto de Braziliaanse hoofdstad Brasília (2007).
Stille stedenbouw
In een column voor de Architectuur Agenda Rotterdam wordt ingegaan op de informele verdichting van Rotterdam. Want naast alle grootschalige verdichtingsplannen speelt zich ook een vrijwel onzichtbare en geruisloze ontwikkeling af van creatieve Rotterdammers die geheel op eigen kracht bijdragen aan een aantrekkelijke woonomgeving. (foto: Maarten Laupman)
AIR-publicaties
Van 2002 tot 2009 was Wijnand Galema werkzaam bij AIR Foundation, het architectuurcentrum van Rotterdam. In deze periode heeft hij gewerkt aan diverse publicaties van AIR in de rol van producent, redacteur of co-auteur. Deze publicaties vormen vaak de weerslag van gelijknamige projecten of manifestaties van AIR. Voorbeelden zijn: Gids Stad op Straat, Europa's Favorieten, ArchitectuurCases, Nestelen in Nesselande, Rotterdam Herzien (samen met Piet Vollaard) en School Gemaakt (samen met Dolf Broekhuizen).
Freedom
In het essay 'architectuur met een missie' wordt een link gelegd tussen de Amerikaanse ambassade van de architect Marcel Breuer en het thema ‘Freedom’ van de tentoonstelling Den Haag Sculptuur. Breuer vertrok in 1937 naar de Verenigde Staten vanwege de culturele repressie van Nazi-Duitsland. Dankzij de vrijheid die hem werd geboden, kon hij zich ontwikkelen tot architect met een internationale reputatie. De ambassade is bovendien het gevolg van het architectuurbeleid van de VS dat de democratische waarden van het land uitdraagt.
Goede sier gemaakt
Deze publicatie toont de rijkdom en veelzijdigheid van de monumentale kunst in Den Haag Zuidwest en gaat in op de achtergronden van deze unieke periode in de kunst en architectuur. Het bevat beschrijvingen van alle kunstwerken die tussen 1945 en 1970 zijn gemaakt en interviews met architecten en kunstenaars die aan de realisatie ervan hebben gewerkt. Het boek is het resultaat van het onderzoek naar monumentale kunst dat in 2007 werd uitgevoerd in opdracht van de gemeente Den Haag.
Las Palmas, cultuurpakhuis op de Kop van Zuid
Ter gelegenheid van de renovatie en herbestemming van gebouw Las Palmas verscheen deze publicatie waarin ontwerp en achtergronden van dit voormalig werkplaatsengebouw van de Holland Amerika Lijn worden beschreven. Het gebouw is een ontwerp van de Rotterdamse architecten Van den Broek & Bakema. In 'Las Palmas in revisie', de bijdrage van Wijnand Galema aan dit boek, wordt een link gelegd met de industriële architectuur van dit bureau en hun voorgangers. Ook wordt ingegaan op de nieuwe toevoegingen van Benthem Crouwel Architekten.
Maarten Struijs, vijfentwintig jaar architect van Gemeentewerken Rotterdam
Dit boek vormt een overzicht van het bijzondere oeuvre van architect Maarten Struijs, in 2006 vijfentwintig jaar in dienst van Gemeentewerken Rotterdam. In deze periode bouwde Struijs een indrukwekkend oeuvre op waarvan de Hartelkering, het windscherm bij het Calandkanaal, de Rookgasreiniger, de metrostations Beurs en Tussenwater en de ondergrondse stations van RandstadRail tot de meest bekende voorbeelden behoren. In zijn werk weerspiegelt de opdrachtenportefeuille van Gemeentewerken: overheidsgebouwen, technische voorzieningen en infrastructuur. (redactie, samen met Annet Tijhuis)
Van Pendrecht tot Ommoord
De resultaten van het cultuurhistorisch onderzoek naar de naoorlogse wijken in Rotterdam zijn vastgelegd in dit boek. In Galema's essay ‘Ontworpen voor het alledaagse’ wordt het beeld dat de naoorlogse architectuur saai en monotoon is, genuanceerd. Ondanks temporisering, materiaalschaarste en beperkte budgetten zijn de architecten uit de wederopbouwperiode er in geslaagd de alledaagsheid te doorbreken en innovatieve ideeën toe te passen.
Toonbeelden van de wederopbouw
Aan de hand van tien thema’s wordt een beeld geschetst van de architectuur, stedenbouw en landinrichting van herrijzend Nederland. De bijdrage bestond uit projectbeschrijvingen van het kantoorgebouw van Hoogovens in IJmuiden van architect W.M. Dudok, het hoofdkantoor van de ANWB in Den Haag van architecten Berghoef en Klarenbeek, en van Cultureel Centrum de Meerpaal in Dronten, een ontwerp van F. van Klingeren.
Het Waterproject, een negentiende eeuwse wandeling door Rotterdam
Deze gids over het ‘vergeten maar niet verloren’ Waterproject van W.N. Rose vertelt het verhaal over het ontstaan van de singels in Rotterdam. Het Waterproject beoogde de verbetering van de waterhuishouding en de regulering van de stadsuitbreiding in de tweede helft van de negentiende eeuw. Naast de wandeling langs de Crooswijksesingel en Boezemsingel, bestaat de bijdrage van Wijnand Galema aan deze publicatie ook uit een verhaal over de waterwerken van de wederopbouw.
Het gebouw van de Rotterdamsche Lloyd
In het havengebied van Rotterdam staan pakhuizen, loodsen en kantoorgebouwen die door het verplaatsen van de oorspronkelijke functie vrij komen voor een nieuwe bestemming. Een van die gebouwen is het voormalig kantoor van de Rotterdamse Lloyd. In dit boek wordt de geschiedenis van het markante gebouw, een ontwerp van de Rotterdamse architecten Muller & zoon en Van der Tak, en van de achterliggende Lloydpier beschreven. (samenwerking met Ellen Smit)
E.H. & H.M. Kraaijvanger
Als onderdeel van de Bonasreeks van het NAi verscheen een overzicht van het werk van de gebroeders Kraaijvanger uit Rotterdam. In het inleidende essay van Wijnand Galema wordt ingegaan op hun vooroorlogse werk, hun maatschappelijke betrokkenheid en hun katholieke signatuur. Deze vormden een stevige basis voor hun omvangrijke opdrachtenportefeuille. Hun architectuur ontwikkelde zich tot een contemporaine mix waarin traditionele gevelopbouw en zorgvuldige ornamentiek gecombineerd worden met functionele principes en modern materiaalgebruik.
Blaauwhoedenveem
Vooruitlopend op de transformatie van het Lloydkwartier werd in 1999 gestart met de herbestemming van Pakhuis de Herder, oorspronkelijk gebouwd voor het Blaauwhoedenveem. Het voormalige kantoor aan de Sint Jobsweg werd bestemd tot creatieve broedplaats en het pakhuisdeel aan het water werd verbouwd tot loftappartementen. Dit boek beschrijft de geschiedenis en architectuur van dit bijzondere dubbelpand.
Wederopbouw in een wegwerpcultuur
In 1997 deed de Stichting Comité Wederopbouw Rotterdam onderzoek naar het hergebruik van vijf wederopbouwpanden in de binnenstad van Rotterdam. Het tijdschrift Bouw besteedde in een themanummer aandacht aan dit project. In een inleidend essay gaat Wijnand Galema in op de achtergronden en de betekenis van het project.
Wederopbouw Rotterdam 1940-1965
Deze cd-rom bevat de resultaten van een grootschalig inventarisatieproject naar de architectuur van de wederopbouwperiode in Rotterdam. Het bevat een database met uitgebreide gegevens zoals architect, bouwjaar, foto’s en literatuur van 487 gebouwen die tussen 1940 en 1965 zijn gebouwd in het centrum van de stad. De cd-rom biedt de mogelijkheid te zoeken op de kaart van Rotterdam of op zoektermen als architect of functie (voor dS+V, samen met Annet Tijhuis)
Een stad voor het leven
"Spoorzoeken in een schatkamer' is de bijdrage aan deze publicatie en bestaat uit een uitgebreid beeldessay van de architectuur uit de wederopbouwperiode in Rotterdam, gerangschikt aan de hand van relevante thema’s. Zwart-wit foto’s uit de bouwtijd bieden een contemporaine blik op de nieuwe architectuur en het ontluikende leven in het Rotterdam van na het bombardement.
Mendini in Groningen
In het essay 'Recreatieplas of cultuurpaleis', voor het boek dat naar aanleiding van de nieuwbouw van het Groninger Museum verscheen, beschrijft Wijnand Galema de zoektocht naar een geschikte locatie en de geschiedenis van de gekozen plek in de zogenaamde Verbindingskanaalzone beschreven. De locatie tegenover de historische singelbebouwing en het postmoderne ontwerp van Alessandro Medini oogstten veel kritiek bij de Groninger bevolking.
Rotterdam Architectuur 1970-1995
In deze reeks van losbladige brochures worden de belangrijkste gebouwen uit de periode 1970-1995 belicht. De bijdrage van Wijnand Galema bestaat uit een projectbeschrijving van de inrichting van de Boompjes, een ontwerp van Kees Christiaanse, en het gelijknamige paviljoen ontworpen door Mecanoo architecten.
Rotterdam Architectuur 1945-1970
Voor dit eerste, uitgebreide overzicht van wederopbouwarchitectuur in Rotterdam werd door Wijnand Galema literatuuronderzoek verricht en drie projectbeschrijvingen gemaakt: het Centraal Station van architect Sybold van Ravesteijn, de Bijenkorf van Marcel Breuer en Abraham Elzas, en de verbouwing van Lantaren-Venster door Jaap Bakema.